Astımlı Hastalarda İlaç Kullanım Teknikleri

Astımlı Hastalarda İlaç Kullanımı

Astım tanısı konulduktan sonra en önemli nokta tedavi için verilen ilaçların doğru bir şekilde kullanılmasıdır. Tedavide kullanılan ilaçlar solunum yolu ile alınırlar. Bu sayede çok düşük dozlarda etki edeceği yerde (akciğerler) istenilen etkisi hızlı şekilde sağlanmaya çalışılır. Çok düşük dozlarda ve akciğerlerimizde etki sağlarken kan dolaşımına karışmadığı için yan etkiler de uygun dozlarda verildiğinde görülmez.
Solunum yoluyla alınan bu ilaçlar ölçülü doz inhaler (ÖDİ) ve kuru toz inhaler (KTİ) şeklinde geliştirilmiş cihazlar ile kullanılmaktadır. İlaçların akciğerlere ulaşması için özel olarak tasarlanmış bu cihazların kullanımı için hastalara eğitim verilmelidir. Bu eğitimler düzenli olarak tekrarlanmalıdır. Yanlış kullanım yapılıyorsa doğru teknik öğretilmelidir.
Çocuklarda ölçülü doz inhaler ilaçlar için aracı cihaz kullanılmalıdır. Aracı cihaz kullanılmadığı durumlarda ilaçlardan beklenen etki oluşmaz. Ağız içerisine yapışarak hem akciğerlere ulaşmaz hem de yan etkileri görülür. Ses kısıklığı ve mantar oluşumu en sık görülen lokal yan etkilerdir.

Ölçülü Doz İnhaler İlaçlar

 

Ölçülü doz inhalerler içerisinde ilaçla beraber itici gazlarda bulunur. Kortikosteroidler (kortizon) ve bronş genişletici ilaçlar (ß2 agonist) bu cihazlar içerisinde kullanılmaktadır.Çocukluklarda sık kullanılan bu ilaçların kullanımı için mutlaka aracı cihaz kullanımı gereklidir.
Aracı cihaz seçimi çocuğun yaşına uygun olarak ağız aracılı ya da maske aracılı olabilir. Çocuğa uygun maske konusunda mutlaka hekim ile görüşülmelidir.

Ağızlıklı Maske ile Kullanımı( Resim 1)

Kullanım aşamaları ise;
  1. İnhaler ilacın kapağı çıkarılır, iyice sallandıktan sonra aracı cihaza takılır.
  2. İdeal olarak hasta derin nefes verir ve ağızlık iyice ağıza yerleştirilir.
  3. İnhaler ilaca basılır ve aracı tüpün içerisine ilaç sıkılmış olur.
  4. Hasta eş zamanlı olarak derin bir nefes alarak ilacı içerisine çeker.
  5. Bir kerede ilacı alamayan çocuklar derin nefes alma işlemini 5-6 kez tekrarlayabilir.
  6. İyi uyum sağlayan hastalar derin nefes ile ilacı aldıktan sonra 10 saniye kadar nefesini tutar.
  7. İlaçtan bir doz daha almak gerekirse bir kaç dakika sonra aynı işlem tekrar yapılır
Maske Aracılı Aracı Cihaz Kullanımı (Ağız ve yüze uygun maske seçilmeli ve nefes alınıp verildiğini gösteren göstergesi olmalıdır).
Kullanım aşamaları ise;
  1. İnhaler ilacın kapağı çıkarılır, iyice sallandıktan sonra aracı cihaza takılır.
  2. Spreyin altı üste gelecek şekilde haznenin arkasında yerleştirilir.
  3. Maske ağız ve burnu kaplayacak şekilde yüze yerleştirilir
  4. Ağızdan derin ve yavaş nefes alınıp verilmeye başlanır.
Nefes verilmesinin sonunda sprey sıkılır ve 5-6 kez derin ve yavaş nefes alınıp verilir.
  1. İlacın 2. pufu kullanılmak isteniyorsa 1 dakika sonra madde 1’den başlayarak aynı manevralar tekrarlanır.
  2. Kortizon içeren ilaçları aldıktan sonra dişler fırçalanmalı veya ağız içi bol suyla gargara yapılmalıdır.
Aksi taktirde ağız içinde aftlar (mantara bağlı) gelişebilir.

 

Hazne Kullanımı Detayları

Bazı durumlarda ilacın 2 veya 4 puf gibi kullanılması gerekmektedir. Burada önemli olan nokta her puf için manevralar baştan tekrarlanmalıdır. Kısa sürede yapmak için 2 puf ilaç birlikte uyguladığımızda sıkılan ilaç partikülleribirleşerek hemen cihazın duvarına yapışır ve hastanın ağzında kalır. Bunun sonucunda ilaç akciğerlere kadar ulaşamayacağı için klinik yanıt alınamaz.
 

Hazne Temizliği

 

Aracı cihazın etkin olarak çalışması için temiz olması gereklidir.
Kullanım sıklığına göre 7 veya 14 günde bir yıkanmalıdır.
Çukur bir kapta hazırlanan sabunlu su içerine konularak yıkanır ve bol suyla durulanır.
Yıkadıktan sonra bezle içi kurulanmamalı, sadece kendiliğinden kurumaya bırakılmalıdır.Silinmesi halinde hazne yüzeyinin antistatik özelliği kaybolur ve sprey zerrecikleri yüzeye kolay yapışmaktadır.
Kaynatılmamalı, bulaşık makinesinde yıkanmamalıdır.
Yıkandıktan sonra veya medikalden ilk alındıktan sonra hazne içine 3-4 puf sıkılmalı ancak kullanılmamalıdır. Bu sayede hazne yüzeyi ilaçla kaplanır ve daha sonra sıkılacak ilaçların yüzeye yapışması engellenmiş olacaktır.

 

Resim 1. Ölçülü doz inhalerlerinAğızlıklı Maske ile Kullanımı

Kuru Toz İnhaler İlaçlar

Bu cihazlar içerisinde sadece kuru toz şeklinde ilaçlar bulunur. Cihazın kullanılması tamamen hastanın performansına bağlıdır. Aracı cihaz kullanılması gerekmez. Büyük çocuklarda hekimin performansı gözlemleyip onaylaması ile kullanılabilir. İyi bir eforla cihazdan ilacın çekilmesi gerekir. Lokal yan etkileri daha azdır. Bu ilaçlar kapsül şeklinde olabilir. Cihaza yerleştirildikten sonra patlatılarak akciğerlere çekilir. Bazı ilaçlarda böyle bir işleme gerek olmadan direkt derin nefes alınarak kullanılır. Son yıllarda bir çok farklı mekanizma içeren ilaçlar kullanıma sunulmuştur. Ancak temel olarak kullanımları birbirine benzemektedir.
  1. Öncelikle cihazın kapağı çıkarılır
  2. Cihazın mekanizmasına göre ilaç kullanıma hazır hale getirilir
  3. Derin nefes verilerek akciğerler boşaltılır.
  4. Cihaz ağıza iyice yerleştirilir
  5. Hızlı ve derin nefes alınarak bir seferde ilaç akciğerlere çekilir
  6. Nefes 10 saniye tutulur. Daha sonra burundan nefes verilir ardından ağız içi bol suyla gargara yapılmalıdır.
  7. Bu manevralar ile ilaç akciğerlere kolayca ulaşır.
Hasta bu manevraları hekimin önünde yapar. Yanlış uygulama varsa düzeltilmesi gerekir
Unutmayın!
  • İlacınızın ne kadar kaldığını mutlaka kontrol ediniz.
  • İlaç kullanımından sonra mutlaka ağzınızı su ile çalkalayın ya da gargara yapınız.

Bir yanıt yazın